Niccolo Machavelli:
jego filozofię charakteryzują zainteresowania (przeciwnie do Platona)- świat, który nas otacza, będący światem iluzji, pozoru, wiecznej zmiany i ciągłego stawania się, świat nie-idealny.
..................................................................................................................................................
Opis świata nie-idealnego:
-biegiem zdarzeń nie kieruje Bóg lecz los, może mu się przeciwstawić tylko nieugięta wola ludzka
'[...]los nie rządzi światem tak dalece, aby wolna wola nie miała udziału w tym wszystkim co się dzieje. [...] Wywiera on [los] swą siłę tam, gdzie nie napotyka żadnej tamy.' ('Książę');
-wszystko nieustannie zmienia się i chwieje, kończy się, trwa tylko ciągle odradzające się życie, trwanie, wieczny powrót;
-rzeczywistość nie poddaje się nigdy bezpośredniemu oglądowi, nigdy nie stajemy z nią twarzą w twarz, prawdą jest to co za prawdę uchodzi, zawsze widzimy tylko jakąś maskę, grę, mit, uproszczoną opowieść wprowadzającą do świata ład
tak więc nie ważne czym rzeczy są w istocie, ale za co uchodzą, ważne czym zdają się być, wszystko nabiera kształtu w spojrzeniu innych ludzi, zaistnieje tylko to, co zostanie zagrane, rzeczywistość jest teatrem symboli
-strefa publiczna jest przestrzenią komunikacji, a opowiadanie jest aktem kreacji
..................................................................................................................................................
Opis natury ludzkiej:
ludzka słabość:
-ludzie pozostawieni samym sobie nie będą działać w imię wspólnego dobra, nie są z natury moralni
'ludzie jedynie z konieczności zdolni są do czynienia dobra; jeśli pozostawić im swobodę i dać sposobność do swawolo, od razu wszędzie zapanują nieporządek i rozpasanie. to prawa czynią ich dobrymi.' ('Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza')
-ludzie są prostoduszni, łatwowierni, podatni na grę pozorów i masek
'Ludzie bywają tak prostoduszni i tak dalece poddają się wrażeniom chwili, że ten, co chce ich w pole wywieźć, zawsze w pole kogoś wywiedzie.'
ludzka siła:
-człowiek może przyczynić się do kierowania własnym losem, dzięki nieugiętej woli może zmagać się ze ślepym losem, zapanować nad żywiołami natury, wprowadzić do otaczającego świata ład, wytłumaczyć go sobie w zrozumiały sposób, stworzyć prawo, panujące nad niebezpiecznymi tendencjami ludzkiej natury
'[...]los nie rządzi światem tak dalece, aby wolna wola nie miała udziału w tym wszystkim co się dzieje. [...] Wywiera on [los] swą siłę tam, gdzie nie napotyka żadnej tamy.' ('Książę')
-rzeczywistość nie poddaje się nigdy bezpośredniemu oglądowi, nigdy nie stajemy z nią twarzą w twarz. człowiek tworzy własną wizję świata komunikując się w sferze publicznej- tworzy opowieści, mity, wciela się w role, przybiera maski. Tłumacząc świat w zrozumiały dla siebie sposób stwarza go od nowa. Znak jest czynnikiem kreującym, w którym odnajduje kontury rzeczywistość, opowieść, która zostaje zaakceptowana w strefie publicznej, staje się dlań jedyną rzeczywistością, prawdą. Nie ważne czym rzeczy są w istocie, ważne czym zdają się być. Na scenie publicznej wszystko nabiera kształtu w spojrzeniu innych ludzi, wszystko jest tym, za co uchodzi, zaistnieje tylko to, co zostanie zagrane, rzeczywistość jest teatrem symboli. ..................................................................................................................................................
Cechy jakie powinien posiadać książę:
-nieugięta wola:
virtu- energia, śmiałość, determinacja z jaką człowiek sprzeciwia się presji fortuny, dzięki niej zdobywa się władzę;
-realizm:
umie odróżnić pozór od rzeczywistości, koncentruje się na tym co jest:
'Kto by rzeczywistość zaniedbywał w imię ideału rzeczywistości, raczej zgubę własną by spowodował niż poprawę losu' ('Książę')
stara się widzieć obiektywnie, oddzielić pozór od rzeczywistości, nie jest idealistą, wychodzi poza dobro, gdy zachowanie zgodne z chrześcijańską moralnością mogłoby zaszkodzić- szczerość, zgodność słów i czynów, cnotliwość utrudniają rządzenie, a często prowadzą wręcz do klęski:
'Człowiek bowiem, który by na każdym kroku rządził się tylko zasadami dobra, przepaść musiałby w środowisku ludzi rządzących się innymi zasadami.'
-umiejętność ukrywania twarzy, przybierania maski, wcielania się w role:
ci, którzy sprawują władzę nie mogą zaufać dyrektywom szczerości i prostoty, człowieka władzy obowiązuje konieczność ukrywania własnego oblicza, przyjmowania maski i zmieniania jej, zależnie od sytuacji.
'Umieć dobrze grać swą rolę zarówno w udawaniu, jak też skrywaniu pewnej natury'.
maska powinna symbolizować pożądane w danej chwili cechy, np. chytrość, przebiegłość, siłę, odwagę, zdecydowanie.
'Kto najlepiej umiał zagrać lisa, wyszedł najlepiej'
nie ważne jaki jest książę, ważne kogo gra, jaki wizerunek kreuje, by osiągnąć swoje cele.
życie trzeba zagrać, przybranie maski, odgrywanie roli, są elementem porozumiewania się na scenie publicznej. maska jest emblematem władzy, znakiem uporządkowania, pieczęcią trwania, instrumentem samostanowienia.
-umiejętność tworzenia mitu, znaku, sacrum:
opowiadanie jest aktem kreacji, książę tworzy wizerunek świata i siebie tak, by nadać im sensowną całość.
symbole kreują odpowiedni obraz świata oraz strefy sacrum, czyli strefy prawd niepodważalnych, narzucających sposób myślenia symbolicznego, umożliwiającego kodowanie doświadczeń zgodnie z pewnym nadrzędnym porządkiem znaczeń.
mądry książę powinien nieustannie umacniać władzę metafory, tworzyć znaki umożliwiające metaforyczną transpozycję doświadczeń, tak, by to co świeckie, zmieniło się w to co święte.
Religia jest podporą społeczności obywatelskiej:
'Mędrcy odwołują sie do bogów'.
'Wśród wszystkich ludzi sławnych, najsławniejsi są twórcy i założyciele religii.'
'Winni też władcy popierać wszstko co sprzyja religii, łączni z rzeczami, które uważają za fałszywe'
-tworzy dobre prawo:
jest ono komplementarne dla dobrych obyczajów- powinno nagradzać dobre obyczaje, czynienie dobra, ograniczać swobodę jednostki na rzecz dobra ogółu:
'Dla zachowania dobrych obyczajów potrzebne są dobre prawa, a dla zachowania dobrych praw potrzebne są dobre obyczaje.' ('Rozważania')
prawo jest artykulacją rzeczywistości, ofiarowuje formę, w którą może wkroczyć bezkształt, ma moc stwarzania śwaita takim, jakim powinien zaistnieć;
..................................................................................................................................................
Cel księcia:
-zdobycie władzy,gdyż jest dobrodziejstwem;
-kreowanie świata
-zaprowadzenie ładu:
a)społecznego-stworzenie praw utrzymujących porządek społeczny, gratyfikujących porządane spolecznie zachowania;
b)kulturowy-stworzenie uporzadkowanej wizji śwaita, dzięki odpowiednio dobranym opowieściom, maskom, grze, mitom, swerze sacrum .
..................................................................................................................................................
Źródło: 'Twarz i maska' Stanisław Filipowicz