Rekuperator

Rekuperator to niewielka centrala wentylacyjna z instalacją do odzysku ciepła.

Zasada działania typowego systemu wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperatorem:
1. czerpnia- zasysa świeże powietrze z zewnątrz;
2. rekuperator podgrzewa świeże powietrze, wykorzystując ciepło zużytego powietrza wywiewanego, do tego może służyć:
   * wymiennik krzyżowy, z wąskimi, prostopadle do siebie ułożonymi, kanalikami powietrza nawiewanego i wywiewanego ułożonymi naprzemiennie;
   * wymiennik przeciwprądowy, z równolegle do siebie ułożonymi kanalikami powietrza nawiewanego i wywiewanego;
   * wymiennik obrotowy, stosowany głównie w dużych instalacjach wentylacyjnych, z wymiennikiem zrobionym z masy akumulującej ciepło, w kształcie bębna. Wadą jest, iż strumienie powietrza mogą się mieszać, więc zachodzi ryzyko nawiewania nieprzyjemnych zapachów. Zaletą jest natomiast, że nie pokrywają się szronem;
3. sieć kanałów wentylacyjnych prowadzi podgrzane, świeże powietrze;
4. anemostaty lub kratki wentylacyjne
   * nawiewają powietrze do wnętrza pomieszczeń użytkowych, tj. pokoje
   * wywiewają powietrze z pomieszczeń w których dochodzi do jego zanieczyszczenia, tj. kuchnia, pomieszczenie gospodarcze, łazienka, WC. W drzwiach lub ścianach tych pomieszczeń konieczne są otwory umożliwiające stały przepływ powietrza;
5. zużyte powietrze wraca do rekuperatora, by podgrzać świeże;
6. wyrzutnia- wyrzuca zużyte powietrze na zewnątrz;

Rys.1 Schemat działania rekuperatora z GWC

Gdzie umieścić:
Rekuperator z jednym wymiennikiem ciepła ma mniej więcej wymiary 60x90x30cm, a podłączone do niego kanały wentylacyjne, średnicę 15-20cm. Z racji na swój wygląd i ilość zajmowanego miejsca najlepiej umieścić go w pomieszczeniu nieużytkowym. Najlepiej, by było ono zaizolowane, gdyż zimno zwiększa straty ciepła w urządzeniu, czyli zmniejsza jego efektywność. Jeśli nie chcemy słyszeć urządzenia (np. gdy jest blisko sypialni) trzeba je zabudować, zostawiając jednak dostęp podczas serwisowania.
Serwisowanie:
Filtry powietrza trzeba w wymieniać lub czyścić co kilka tygodni. Serwisowany rekuperator powinien zachować sprawność przez około 20 lat.
Sprawność i pobór mocy:
Sprawność odzysku ciepła, podawana jest w procentach i mówi maksymalnie o ile procent powinny się zmniejszyć dotychczasowe koszty ogrzewania powietrza wentylacyjnego w domu z dobrze działającą wentylacją. Przeciętny rekuperator z krzyżowym wymiennikiem ciepła ma sprawność odzysku ciepła 60%, droższe modele z wymiennikami przeciwprądowymi lub obrotowymi sprawność może wynosić nawet 90%.
Rzeczywista sprawność jest jednak mniejsza od teoretycznej, gdyż dochodzą jeszcze straty ciepła:
- przez obudowę wymiennika i ścianki kanałów wentylacyjnych;
- w ujemnej temperaturze wymiennik wewnątrz pokrywa się szronem, można stosować wtedy dodatkową nagrzewnicę, ale zwiększa to koszty eksploatacji;
Do napędu wentylatora potrzebna jest energia elektryczna. Jej zużycie jest niewielkie, gdyż stosowane są silniki o małej mocy. Ilość zużywanej energii zależy od jakości urządzenia( rekuperator gorszej jakości może zużywać nawet dwa razy więcej energii) oraz jego wydajności (im większa powierzchnia wentylowana, tym potrzebny bardziej wydajny rekuperator).

Koszty:
a) użytkowania: w przypadku domu o pow. ok. 150m², z trzema sypialniami i dwiema łazienkami, wystarczy rekuperator wymieniający ok. 200m³/h powietrza z silnikami o mocy regulowanej w zakresie 25-1000 W- jeśli mamy urządzenie dobrej jakości, koszt zużywanej energii elektrycznej wynosi ok. 300zł rocznie. W przypadku rekuperatora o gorszej jakości, koszty mogą być nawet trzy razy wyższe.

b) zakupu: urządzenia zazwyczaj kupuje się osobno, według wytycznych projektu. Czasem zdarza się, że możemy kupić gotowy zestaw, np. firma Viessmann ma w ofercie zestaw dla domu jednorodzinnego o pow. użytkowa 130m² z pokojem dziennym, kuchnią, jadalnią, trzema sypialniami i dwiema łazienkami oraz pom. gospodarczym. W jego skład wchodzą: centrala wentylacyjna, 2 tłumiki, anemostaty wyciągowe i nawiewne, wymiennik kuchenny, przepust dachowy z wyrzutnią powietrza, kanały i kształtki- cena katalogowa zestawu to 22 787zł,podlega ona negocjacji. Do tego trzeba doliczyć 7% VAT, gdy bierzemy zestaw z montażem, lub 22% VAT, gdy kupujemy same urządzenia.
Kolejność prac:
1.   projekt, wykonywany przez:
- biuro projektujące nasz dom, za dodatkowym wynagrodzeniem;
- niezależnego projektanta instalacji sanitarnych, choć ci biorą chętniej większe zlecenia;
- (najczęściej) -firmę w której kupujemy i zlecamy montaż rekuperatora, wtedy koszt projektu może być wliczony w koszt usługi. Jeśli chcemy zaoszczędzić i nie zlecamy montażu, za projekt zapłacimy ok. tysiąc zł.
Projektu lepiej nie zmieniać na własną rękę, gdyż przebieg i przekrój kanałów mają wpływ na opory przepływu powietrza, więc może to pogorszyć parametry rekuperatora. trzeba pamiętać też, że do wymiennika ciepła z reguły wymagane jest podejście kanalizacyjne, odprowadzające skropliny. Jeśli planujemy wspomóc system ogrzewania gruntowym wymiennikiem ciepła GWC, najlepiej wykonać go na początku budowy, np. razem z instalacja kanalizacji. Połączenie GWC do instalacji w której nie był on przewidziany, może spowodować znaczny spadek wydajności wentylacji.;
2.   montaż kanałów, przed wykończeniem ścian, kanały pionowe o średnicy 5 można umieścić w warstwie wylewki podłogowej, natomiast pionowe, o średnicy 10 do 20cm, gdy przechodzą przez pomieszczenia użytkowe, najlepiej zabudować płytami g-k;
3.   rekuperator, można zainstalować juz po zakończeniu budowy, podłączamy go do prądu (230V) oraz łączymy z przewodami wentylacyjnymi.